Γλυκαντικές ουσίες

Τα άρθρα μας αφορούν κυρίως ΜΗ ΙΑΤΡΟΥΣ, για αυτό προσπαθήσαμε να τα γράψουμε όσο πιο απλά γίνεται χωρίς δύσκολους ιατρικούς όρους και πολύπλοκες ερμηνείες, ώστε να γίνονται κατανοητά σε όλους.

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό των διαβητικών ασθενών και των παχυσάρκων αυξήθηκε παγκοσμίως με αλματώδεις ρυθμούς.ΜΙα από τις αιτίες είναι η κατάχρηση ζάχαρης.Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού η βιομηχανία τροφίμων παράγει  τρόφιμα ή ποτά με γλυκαντικές ουσίες ( φυσικές ή  τεχνητές) που υποκαθιστούν τη ζάχαρη.

Για ορισμένες από αυτές έχει τεθεί θεμα επικινδυνότητας αλλά οι έρευνες έδειξαν ότι οι εγκεκριμένες γλυκαντικές ύλες είναι απολύτως ασφαλείς όταν καταναλώνονται εντός της προτεινόμενης ημερήσιας δόσης.

Συνεπώς, όλα τα εγκεκριμένα υποκατάστατα γλυκαντικά μπορούν να καταναλώνονται και από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, καθώς δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της γλυκόζης και της ινσουλίνης στο αίμα. 

Τα οφέλη χρήσης υποκατάστατου ζάχαρης αντί για ζάχαρη :

1. Ρύθμιση του διαβήτη. Μερικά από αυτά δεν έχουν σχεδόν καθόλου θερμίδες, αλλά και αυτά που έχουν είναι λίγες και μεταβολίζονται αργά με αποτελεσμα να μη προκαλούν απότομες αυξήσεις στα επίπεδα γλυκόζης αίματος.
2. Διατήρηση ή να χάσιμο σωματικού βάρους. Η έλλειψη ή οι πολύ λίγες θερμίδες των υποκατάστατων επιτρέπει να καταναλώνουμε τροφές που δεν μας εμποδίζουν να χάσουμε βάρος και ταυτόχρονα να μη στερούμαστε. Προσοχή όμως να μην καταναλώνουμε μεγαλύτερες ποσότητες με το σκεπτικό ότι π.χ το γλύκισμα δεν έχει ζάχαρη.Έτσι αντί να χάσουμε βάρος θα έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα.
3. Προστασία των δοντιών μας. Τα υποκατάστατα δεν μεταβολίζονται  από τα μικρόβια που υπάρχουν φυσιολογικά πάνω στα δόντια όπως οι υδατάνθρακες και έτσι δεν παράγονται οξέα που καταστρέφουν τα δόντια.

Υπάρχουν οι εξής ομάδες γλυκαντικών ουσιών:

Α.Θερμιδικές γλυκαντικές ουσίες.

Οι ουσίες αυτές αναφέρονται ως «σάκχαρα» ή «προσθήκη ζάχαρης», στις συσκευασίες τροφίμων είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες και θερμίδες και δεν πρεπει να καταναλώνονται απο διαβητικούς ή παχύσαρκους. Μερικές από αυτές είναι οι εξής:

Γλυκόζη .

Αποτελεί τη βασική πηγή της κυτταρικής ενέργειας του οργανισμού.Εάν δε χρησιμοποιηθεί άμεσα για παραγωγή ενέργειας, αποθηκεύεται με τη μορφή γλυκογόνου και ενεργοποιείται άμεσα σε περιπτώσεις απότομης ανάγκης για γλυκόζη (π.χ. έντονη σωματική άσκηση ή υποθερμιδική διατροφή).Βρίσκεται φυσικά σε φρούτα και σχηματίζεται επίσης από την πέψη των υδατανθράκων και τη μετατροπή του γλυκογόνου από το ήπαρ.

Σακχαρόζη.

Γνωστή και ως επιτραπέζια ζάχαρη ή ζάχαρη.Η λευκή ή η μαύρη ζάχαρη περιέχει την ίδια ποσότητα θερμίδων αλλά η μαύρη είναι πιο υγιεινή επιλογή επειδή  έχει υποστεί την λιγότερη επεξεργασία.

Φρουκτόζη.

Είναι το φυσικό σάκχαρο που βρίσκεται στο μέλι,στα φρούτα και στα σιρόπια γλυκόζης-φρουκτόζης που χρησιμοποιούνται σε αναψυκτικά, και σε προϊόντα ζαχαροπλαστικής.Σε βάθος χρόνου και η μεγάλη κατανάλωση φρουκτόζης μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 ,καρδιαγγειακών παθήσεων, υπερτριγλυκεριδαιμία και στη μη αλκοολική λιπώδη διήθηση του ήπατος.

Μαλτόζη.

Αποτελείται από δύο μόρια γλυκόζης και που δημιουργείται από τη βύνη.Είναι περίπου 30% λιγότερη γλυκιά σε σύγκριση με τη συνηθισμένη ζάχαρη.Ο γλυκαιμικός  δείκτης της είναι 105, και για τον λόγο αυτό είναι ακατάλληλη για τους διαβητικούς.

Δες στο site μας για τον γλυκαιμικό  δείκτη.

Β.Γλυκαντικές ύλες όγκου ή πολυόλες.

Οι πιο γνωστές είναι :

• Ερυθριτόλη.
• Μαλτιτόλη.
• Μαννιτόλη.
• Σορβιτόλη.
• Ξυλιτόλη.

Οι πολυόλες είναι υδατάνθρακες των φρούτων και των λαχανικών, οι οποίες μπορούν να παρασκευαστούν και τεχνητά.Οι θερμίδες που παρέχουν είναι,σχεδόν οι μισές από τη σακχαρόζη (ζάχαρη). Αποτέλεσμα αυτού είναι να έχουν μικρότερη επίδραση στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Η ερυθριτόλη και η ξυλιτόλη είναι οι πιο διαδεδομένες. Χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα της ζάχαρης κυρίως σε επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως οι σοκολάτες, οι καραμέλες, οι τσίχλες, οι οδοντόκρεμες.Η ξυλιτόλη δρα επίσης προστατευτικά στην  οστεοπόρωση και στην υγεία των δοντιών. Δεν είναι απολύτως σαφής ο καθορισμός της δοσολογίας διότι το επίπεδο απορρόφησης των υδατανθράκων των πολυολών διαφέρει μεταξύ των. Απαιτείται προσοχή στη χρήση τους γιατί η υπερκατανάλωσή τους έχει υπακτική δράση.

Γ. Ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ουσίες.

Αποτελούν πολύτιμο βοήθημα  στους διαβητικούς ασθενείς αλλά και στη μείωση του σωματικού βάρους σε υπέρβαρα άτομα γιατί δεν είναι υδατάνθρακες.

Οι κυριότερες είναι:

Ασπαρτάμη.

Είναι 160-200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, οπότε χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερη ποσότητα, αποδίδοντας την ίδια γλυκύτητα με ελάχιστες θερμίδες.Αποδίδει 4 kcal/g.Υπάρχει μεγάλη αντιπαράθεση για το εάν η ασπαρτάμη είναι επικίνδυνη για την υγεία.Αυτό γιατί κατά τον μεταβολισμό της παράγεται το αέριο μεθανόλη που μπορεί να μετατραπεί σε φορμαλδεΰδη που  είναι επιβλαβής στον άνθρωπο.Έρευνες όμως δείχνουν ότι αυτό δεν πρέπει να μας ανησυχεί γιατί για  να γίνει τοξική, κάποιος πρέπει να να καταναλώσει ποσότητα ασπαρτάμης που αντιστοιχεί σε 36 λίτρα σόδας μονομιάς ! 

Άρα η ασπαρτάμη είναι αρκετά ασφαλής για ανθρώπινη κατανάλωση, καθώς είναι αδύνατο να καταναλώσουμε τόσο υπερβολική ποσότητα.

ΠΡΟΣΟΧΗ.Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ασθενείς που πάσχουν από  μια σπάνια γενετική νόσο την φαινυλκετονουρία.

Ακεσουλφάμη – Κ. 

 Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι γνωστή με τον αριθμό E950 Διατίθεται συχνά στο εμπόριο με τα εμπορικά ονόματα Sunett και Sweet One .Είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη .Η ημερήσια κατανάλωση (ADI) δεν πρέπει να ξεπερνά τα 15 mg ανά κιλό σωματικού βάρους.Αναμιγνύεται συνήθως με σουκραλόζη ή ασπαρτάμη για βελτίωση της  γεύσης  Επειδή είναι σταθερή στην θερμότητα χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων στο ψήσιμο ή σε προϊόντα που απαιτούν μεγάλη διάρκεια ζωής. 

Ως προς τη χρήση της,υπήρχε η άποψη  ότι η ακεσουλφάμη καλίου δεν έχει μελετηθεί επαρκώς και μπορεί να είναι καρκινογόνος. 

Οι ισχυρισμοί αυτοί απορρίφθηκαν από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον FDA. 

Κυκλαμικό νάτριο .

Ευρωπαϊκός κωδικός πρόσθετου τροφίμων είναι Ε952. Από τα λοιπά συνήθη τεχνητά γλυκαντικά είναι το λιγότερο ισχυρό( 30–50 φορές πιο γλυκό από τη σακχαρόζη).Συχνά χρησιμοποιείται με άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, ειδικά την σακχαρίνη· Η μίξη 10 μερών κυκλαμικού με 1 μέρος σακχαρίνη είναι κοινή και βελτιώνει την επίγευση και των δύο γλυκαντικών ουσιών.

Υπήρξε η υποψία ότι η χρήση του μείγματος αυτού,αύξανε την συχνότητα καρκίνου της ουροδόχου κύστης.Αυτό συνέβαινε σε ποντίκια στα οποια η δόση που χορηγείτο αντιστοιχούσε με την κατανάλωση 350 κουτιών αναψυκτικού διαίτης την ημέρα από έναν άνθρωπο.

Σουκραλόζη.

Παρασκευάζεται από τη ζάχαρη μέσω μιας επεξεργασίας που αλλάζει τη δομή του μορίου της, με αποτέλεσμα να είναι 600 φορές γλυκύτερη από αυτήν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας.σε ένα άτομο με υγιές ποσοστό σωματικού λίπους, γιατί για να είναι επιβλαβής απαιτουνται να καταναλωθούν υπερβολικές ποσότητες.Ένα υπέρβαρο άτομο, όμως προτιμότερο είναι να αποφεύγει την κατανάλωση σουκραλόζης γιατί μπορεί να αυξήσει την ινσουλίνη και την γλυκόζη στο αίμα.

Σακχαρίνη
Είναι 300 – 500 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Η αποδεκτή ημερήσια κατανάλωση σακχαρίνης είναι 5 mg ανά κιλό βάρους.Η σακχαρίνη Saccharin (Sweet ‘N Low) περνά τον πλακούντα και μπορεί να παραμείνει στον εμβρυϊκό ιστό, οπότε η χρήση της σε εγκύους είναι υπό αμφισβήτηση.

Νεοτάμη.
Είναι 7.000 – 13.000 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη είναι έως 2 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.

Στέβια (γλυκοσίδια στεβιόλης).

Προέρχεται από τα φύλλα του φυτού στέβια (Stevia Rebaudiana Bertoni) και είναι 200 – 300 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη.Υπάρχουν κυριως πέντε μεγάλες ομάδες γλυκοσίδης στεβιόλης εκ των οποίων δύο είναι  οι κυριότερες —η στεβιοσίδη και η ρεμπαουδιοσίδη Α (rebA).Μελέτες έδειξαν ότι όλες οι μορφές είναι πιθανώς ασφαλείς για γενική χρήση. Ωστόσο, ο FDA  δεν αναγνωρίζει τα φύλλα στέβιας και τα ακατέργαστα εκχυλίσματα ως ασφαλή γιατί δεν υπάρχει εμπεριστατωμένη έρευνα για αυτά.Θεωρεί μόνο ότι οι γλυκοσίδες στεβιόλης υψηλής καθαρότητας είναι ασφαλείς για ανθρώπινη κατανάλωση. Η κατανάλωση της είναι απόλυτα ασφαλής σε ποσότητες 0-4 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.

Στις διάφορες έρευνες που έχουν γίνει, η στέβια όχι μόνο έχει αποδειχθεί να είναι μια επιλογή  γλυκαντικής ουσίας με λίγες συνολικές θερμίδες, αλλα και ότι μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη,πιθανώς λόγω αλληλεπιδράσεων με συγκεκριμένα κύτταρα στο πάγκρεας που εκκρίνουν ινσουλίνη.Αυτό βοηθά την ομαλή ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα.

Τις τελευταίες δεκαετίες αρκετές μελέτες σε πειραματόζωα έχουν αναφέρει πιθανές παρενέργειες της στέβιας, πολλές όμως έχουν διαψευστεί. 

Οι πιθανές παρενέργειες που συνδέονται με την κατανάλωση στέβιας περιλαμβάνουν:

Βλάβη στα νεφρά: Η στέβια έχει  διουρητική δράση  και για τον λόγο αυτό θεωρήθηκε ότι η κατανάλωση της θα μπορούσε να βλάψει τα νεφρά.Πρόσφατες όμως μελέτες έδειξαν το αντίθετο. Βοηθά στην πρόληψη νεφρικής βλάβης,γιατι μειώνει την κρεατινίνη, το ουρικό οξύ, το σάκχαρο του αίματος και τη μικρολευκωματίνη.

Γαστρεντερικά συμπτώματα: Ορισμένα προϊόντα στέβιας του εμπορίου είναι μείγματα με αλκοόλες ζάχαρης που όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα όπως ναυτία,εμετός,δυσπεψία,κράμπες,φούσκωμα. Μελέτες έδειξαν ότι η στέβια μπορεί να βελτιώσει το μικροβιωμα και να μειώσει τη φλεγμονή στο κόλον. Η χρήση στέβιας έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στον περιορισμό της διάρροιας.

Χαμηλή πίεση αίματος: Η στέβια έχει αγγειοδιασταλτική δράση προκαλώντας μείωση της συνολικής αρτηριακής πίεσης.Τα άτομα με χρόνια χαμηλή αρτηριακή πίεση και όσοι λαμβάνουν φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης θα πρέπει να μιλήσουν με έναν γιατρό πριν προσθέσουν στέβια στη διατροφή τους.

Ενδοκρινική διαταραχή: Υπήρχε η υποψια οτι επειδη οι γλυκοσίδες στεβιόλης έχουν μοριακή δομή παρόμοια με τα στεροειδή,η χρηση της μπορεί να διαταράξει το ενδοκρινικό σύστημα. Δεν υπάρχουν όμως αρκετά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν αυτό.

Στέβια και εγκυμοσύνη.Δεν επηρεάζει την εγκυμοσύνη ή τη γονιμότητα και δεν είναι τοξική για τους ιστούς του εμβρύου όταν η καθαρή στέβια καταναλώνεται σε χαμηλές δόσεις,

Από τα πιο πάνω καταλήγουμε ότι:Μόνο οι γλυκοσίδες στεβιόλης υψηλής καθαρότητας που καταναλώνονται σε χαμηλές δόσεις (0-4 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.) είναι ασφαλείς για τον άνθρωπο.

Συμπέρασμα.

Οι γλυκαντικές ουσίες που υποκαθιστούν την ζάχαρη είναι ένα σημαντικό βοήθημα για την υγεία  του ανθρώπου.

ΠΡΟΣΟΧΗ όμως: 

• Μην υπερβάλλετε την προτεινόμενη ημερήσια δόση.
• Ζητήσετε την γνώμη του γιατρού σας πριν καταναλώσετε το προϊόν.Είναι σημαντικό γιατί μπορεί να υπάρχει αλληλεπίδραση με ορισμένα φάρμακα,
• Ελέγξετε από τους πίνακες διατροφικών πληροφοριών στις συσκευασίες τροφίμων και ποτών,την ακριβή σύσταση των συμπληρωμάτων και των μειγμάτων των γλυκαντικων γιατί πιθανώς να περιέχουν τεχνητά γλυκαντικά που συνδέονται με γνωστούς κινδύνους για την υγεία.
• Μη καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες τροφών με γλυκαντικά με τη σκέψη ότι δεν έχουν θερμίδες.   

Image by freepik