ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ

Τα άρθρα μας αφορούν κυρίως ΜΗ ΙΑΤΡΟΥΣ, για αυτό προσπαθήσαμε να τα γράψουμε όσο πιο απλά γίνεται χωρίς δύσκολους ιατρικούς όρους και πολύπλοκες ερμηνείες, ώστε να γίνονται κατανοητά σε όλους.

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

H ηπατίτιδα είναι ένας γενικός όρος για ασθένειες που οφείλονται σε φλεγμονή του ήπατος από διάφορες αιτιολογίες.Σε ποσοστο περιπου πάνω του 50% οφείλεται σε  έναν από τους 5 ιούς της ηπατίτιδας Α, B, C, D και Ε. που προσβάλλουν ειδικά το συκώτι προκαλώντας αντίστοιχους τύπους ηπατίτιδας π.χ. ηπατίτιδα τύπου Α ή τύπου Β κ.λπ. Φλεγμονή στο ήπαρ όμως μπορεί να προκαλέσουν και άλλα αίτια. Οπως ο ιός του έρπητα, ο κυτταρομεγαλοϊός, ο ιός Επστάιν-Μπαρ και άλλοι. Επίσης και άλλοι μολυσματικοί φορείς, όχι απαραίτητα ιοί π.χ. το τοξόπλασμα. Συχνή αιτία της μη ιογενούς ηπατίτιδας είναι η μεγάλη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Σπανιότερα ηπατίτιδα μπορεί να προκληθεί και από τοξίνες τροφίμων (π.χ. μανιταριών) και από φαρμακευτικά σκευάσματα όπως παρακεταμόλη, αμοξυκιλλίνη, αντιφυματικά φάρμακα και διάφορα άλλα σκευάσματα που επιβαρύνουν το συκώτι. Φλεγμονή στο ήπαρ επίσης μπορεί να προκαλέσουν και ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο ερυθηματωδης λυκος κ.ά.

Η πάθηση μπορεί να είναι οξεία, χρόνια ή να ακολουθήσει υποκλινική πορεία, δηλαδή να μην προκαλεί κανένα έντονο σύμπτωμα ή ακόμη να είναι κεραυνοβόλος οπότε ο ασθενής χρειάζεται μεταμόσχευση ήπατος.

Οξεία ηπατίτιδα

Η οξεία νόσος εμφανίζεται λίγες εβδομάδες μετά τη μόλυνση με τόν ιό και συνήθως περνάει από μόνη της σε λίγους μήνες (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ηπατίτιδα Α). Κλινικά, η πορεία της οξείας ηπατίτιδας ποικίλλει σημαντικά. Τα αρχικά χαρακτηριστικά μπορεί να μοιάζουν με της γρίπης, αλλά χωρίς το βήχα, δηλαδή ο ασθενής να αισθάνεται κακουχία, γενική αδιαθεσία, μυοσκελετικούς πόνους, πυρετό, ναυτία ή εμετό, διάρροια και πονοκέφαλο. Επίσης, ανορεξία, ξαφνική αποστροφή για το κάπνισμα, γαστρικές ενοχλήσεις κ.α. Επίσης μπορεί να έχει σκούρα ούρα, να κιτρινίζουν τα μάτια και το δέρμα του -να παρουσιάζει δηλαδή ίκτερο. Σε μερικούς μπορεί να υπάρχει ηπατομεγαλία (διόγκωση του ήπατος) ή σπληνομεγαλία ή και λεμφαδενοπάθεια. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών με οξεία ηπατίτιδα παρουσιάζει ηπατική ανεπάρκεια, δηλαδή το συκώτι τους δεν μπορεί να επεξεργαστεί πια καθόλου τις βλαβερές ουσίες που αρχίζουν πλέον να κυκλοφορούν ανεμπόδιστες στον οργανισμό και να προκαλούν πολύ σοβαρά συμπτώματα, όπως διανοητική σύγχυση και κώμα. Οταν η κατάσταση επιδεινώνεται, η μοναδική αντιμετώπιση είναι η μεταμόσχευση ήπατος.

Χρόνια ηπατίτιδα

Η χρόνια λοίμωξη συνήθως προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, D και κυρίως της ηπατίτιδας C,

Οι περισσότεροι ασθενείς σε αυτή την περίπτωση είναι ασυμπτωματικοί ή έχουν ήπια συμπτώματα. Η ασθένεια αποκαλύπτεται συχνά με μια τυχαία εξέταση αίματος. Συχνά μπορεί να αισθάνονται μια γενική κόπωση και αδιαθεσία που την αποδίδουν σε άλλα αίτια. Αν ο ασθενής με χρόνια ηπατίτιδα παρουσιάσει ίκτερο, αυτό συνήθως σημαίνει ότι η βλάβη στο ήπαρ έχει προχωρήσει σημαντικά. Οι εκτεταμένες βλάβες στους ιστούς του ήπατος ( κίρρωση)  μπορεί να εκδηλωθούν με απώλεια βάρους, εύκολους μωλωπισμούς, αιμορραγική τάση, οιδήματα στα πόδια κ.λπ. Τελικά η κίρρωση μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και σε πολύ σοβαρή επιδείνωση λόγω βλαβών στον εγκέφαλο, οπότε ο ασθενής πέφτει σε κώμα.

Ηπατίτιδα Α

Η ηπατίτιδα Α προκαλείται από λοίμωξη με τον ιό ηπατίτιδας Α (HAV).  Μεταδίδεται συχνά από μολυσμένη τροφή και νερό, ειδικά όταν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής. Η ασθένεια είναι ιδιαίτερα μεταδοτική κατά τη διάρκεια της επώασης, καθώς και για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Διαφέρει σε σοβαρότητα, συχνά είναι ήπιας μορφής κατά την παιδική ηλικία, αλλά περισσότερο σοβαρή σε ανθρώπους πάνω από την ηλικία των 40.  Περιλαμβάνει συμπτώματα που μπορεί να διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες όπως κίτρινο χρωματισμό του δέρματος και των ματιών (ίκτερος), υπέρχρωση ούρων, υπερβολική κόπωση, ναυτία, έμετο και πόνο στην κοιλιά..Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η ηπατίτιδα Α είναι διαδεδομένη νόσος σε όλο τον κόσμο, και καταγράφονται περίπου 1,5 εκατομμύρια νέα περιστατικά το χρόνο παγκοσμίως.

Ηπατίτιδα Β

Η ηπατίτιδα Β είναι μία από τις πιο σημαντικές ασθένειες της ανθρωπότητας.  Οι κύριες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι η αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών από την ηπατική νόσο και η διασπορά των ιών αυτών στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Είναι γνωστό ότι σημαντικό ποσοστό των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β ή C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίμωξης όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο (HCC), ηπατική ανεπάρκεια και θάνατο εφόσον δεν τεθούν σε παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντιική αγωγή.

Η ηπατίτιδα Β μεταδίδεται με την επαφή αίματος και σωματικών υγρών από μολυσμένο άτομο, όπως ακριβώς μεταδίδεται ο ιός HIV. Ωστόσο ο ιός ηπατίτιδας Β είναι 50 με 100 φορές πιο μεταδοτικός από τον ιό HIV.

Οι βασικοί τρόποι μετάδοσης του ιού HBV είναι:

• Από την μητέρα στο παιδί κατά τη γέννηση.
• Με μεταγγίσεις αίματος ή με χρήση σύριγγας που δεν έχει αποστειρωθεί.
• Με σεξουαλική επαφή.
• Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι και άλλες παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα τα τατουάζ, μπορεί επίσης να αποτελέσουν πηγή λοίμωξης από τον ιό, αν δεν είναι αποστειρωμένα τα εργαλεία.

Οι ηλικιακές ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο είναι άτομα ηλικίας 15- 44.  Οι άντρες έχουν δύο με τρεις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα λοίμωξης από τις γυναίκες. Κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός περιστατικών ηπατίτιδας Β που αναφέρονται έχει μειωθεί σταδιακά, αλλά υπάρχουν ακόμη κάποιες διαφορές ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Στην Ευρώπη, ο ιός της ηπατίτιδας Β αναγνωρίζεται ως σεξουαλικώς μεταδιδόμενος.

Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι και άλλες παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα τα τατουάζ, μπορεί επίσης να αποτελέσουν πηγή λοίμωξης από τον ιό, αν δεν είναι αποστειρωμένα τα εργαλεία.

Πρόληψη

Ο εμβολιασμός αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης της ηπατίτιδας Α και της ηπατίτιδας Β.Η ηπατίτιδα Α μπορεί να προληφθεί με την τήρηση κανόνων ατομικής υγιεινής και με προσοχή στην κατανάλωση νερού και φαγητού στις επικίνδυνες περιοχές.Στην Ελλάδα τα εμβόλια έναντι του ιού της ηπατίτιδας Α και της ηπατίτιδας Β, συμπεριλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, που συνιστά τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παιδιών για την πρόληψη των ασθενειών αυτών.

Ηπατιτιδα C

Η ηπατίτιδα C οφείλεται στην μόλυνση από τον ιό της ηπατίτιδας C (HCV).

Ο ιός HCV μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο ως εξης :

•  Χρήση μολυσμένης σύριγγας.
•  Χρησιμοποίηση μολυσμένης βελόνας για τατουάζ, βελονισμό ή piercing
• Χρήση κοινής οδοντόβουρτσας, ξυραφάκι ξυρίσματος, ή άλλων πραγμάτων που έχουν έρθει σε επαφή με αίμα.
• Σεξουαλική επαφή.
• Μετάδοση από μητέρα σε παιδί.

Οι περισσότεροι φορείς της ηπατίτιδας C δεν θυμούνται πώς κόλλησαν.Ο ιός της ηπατίτιδας C δεν μεταδίδεται με αγκαλιά, φιλιά, άγγιγμα, μαγειρικά σκεύη, τροφή, κούπες, πιάτα, φτάρνισμα ή βήχα, ούτε με το θηλασμό.

Συμπτώματα

Οι περισσότεροι άνθρωποι με ηπατίτιδα C δεν εμφανίζουν συμπτώματα και αγνοούν ότι έχουν μολυνθεί από τον ιό. Υπολογίζεται ότι περίπου 1,5-2% του Ελληνικού πληθυσμού είναι φορείς του HCV. Με άλλα λόγια, στην Ελλάδα εκτιμάται ότι περισσότερα από 135.000 άτομα πάσχουν από ηπατίτιδα C, εκ των οποίων μόλις 30.000 έχουν μόνο διαγνωσθεί,ενώ οι υπόλοιποι το αγνοούν.

Μπορεί να εκδηλωθεί με μη ειδικά συμπτώματα όπως:

• Κόπωση, αδυναμία, καταβολή.
• Ανορεξία.
• Ναυτία.
• Αρθραλγίες (μυοσκελετικοί πόνοι).
• Απώλεια βάρους.

Σημαντικό ποσοστό των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα C καταλήγουν από επιπλοκές της χρόνιας λοίμωξης όπως κίρρωση του ήπατος, ηπατοκυτταρικό καρκίνο, ηπατική ανεπάρκεια και θάνατο εφόσον δεν τεθούν σε παρακολούθηση και δεν λάβουν ειδική αντιιική φαρμακευτική αγωγή.

 Διάγνωση

Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία μόλυνσης με τον ιό HCV, προτεινεται έλεγχος όπως:

• Βιοχημικός έλεγχος για την ηπατική λειτουργία.
• Έλεγχος ιικού φορτίου RNA με PCR.(Ανίχνευση και ποσοτικός προσδιορισμός).
• Έλεγχος γονοτύπου (υπάρχουν τουλάχιστον 6 διαφορετικοί γονότυποι του ιού).
• Απεικόνιση ήπατος με υπέρηχο ή αξονική τομογραφία για έλεγχο κίρρωσης.
• Βιοψία ήπατος.
• FibroScan για έλεγχο επιπέδου ίνωσης του ήπατος Το σκορ του FibroScan θα μας καθοδηγήσει στην επιλογή της θεραπείας αλλά και ως προς το ποιοί ασθενείς θα πρέπει να υποβληθούν σε βιοψία ήπατος.

 Θεραπεία 

Η θεραπεία της ηπατίτιδας C εξαρτάται από το γονότυπο (δηλαδή το είδος) του ιού HCV. Τα φάρμακα για την ηπατίτιδα C συνήθως λαμβάνονται σε χάπια από το στόμα και η θεραπεία συνήθως διαρκεί 3 μήνες. Η αποτελεσματικότητα των νέων θεραπειών είναι πάνω από 90% και πολλές φορές αγγίζει το 100% ανάλογα με το γονότυπο.

Δεν υπαρχει ακομη εμβολιο για την ηπατίτιδα C.

Μέτρα που προστατεύουν το ήπαρ.

• Αποφύγετε βότανα, πράσινο τσάι (κυρίως συμπληρώματα με εκχύλισμα πράσινου τσαγιού) και άλλες θεραπείες αποτοξίνωσης ή συμπληρώματα για απώλεια βάρους που στην πραγματικότητα είναι τοξικά για το ήπαρ.
• Αποφύγετε το αλκοόλ.
• Εάν είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι χάσετε βάρος.
• Εμβολιασθείτε για τις ηπατίτιδες Α και Β.
• Εμβολιασθείτε για τη γρίπη, τον πνευμονιόκοκκο κλπ.
• Εάν είστε τοξικομανής απευθυνθείτε σε κάποιο κέντρο αποτοξίνωσης.

Ηπατίτιδα από αλκοόλ

Η ηπατίτιδα αυτή συνήθως εκδηλώνεται ύστερα από μια σχετικά μακρά περίοδο κατάχρησης οινοπνευματωδών ποτών.

Τα συμπτώματά ποικίλουν.Ο ασθενής νιώθει αδιαθεσία, μπορεί να έχει ηπατομεγαλία και να παρουσιάζει κατακράτηση υγρών (ασκίτης) ή και σε σοβαρή επιδείνωση να παρουσιάσει ξαφνικά ίκτερο και βαρεία ηπατική ανεπάρκεια.

Ηπατοτοξικότητα φαρμάκων

Κάποιες φαρμακευτικές ουσίες συνδέονται με ηπατικές βλάβες, είναι δηλαδή τοξικές για το συκώτι. Ανάμεσα σε αυτές είναι οι εξής:

• Αλλοπουρινόλη
• Αμιτριπτυλίνη
• Αμιωδαρόνη
• Αζαθειοπρίνη
• ορμονικά αντισυλληπτικά
• Ριφαμπικίνη
• Κετοκοναζόλη
• Λοραταδίνη
• Μεθοτρεξάτη
• Μεθυλντόπα
• Νιφεδιπίνη
• Νιτροφουραντοΐνη
• Παρακεταμόλη (μπορεί να προκαλέσει ηπατίτιδα, όταν λαμβάνεται σε υπερβολική δόση)
• Φαινυτοΐνη και βαλπροϊκό οξύ (αντιεπιληπτικά)
• Ζιδοβουδίνη. Ορισμένα βότανα και συμπληρώματα διατροφής

Άλλα αίτια ηπατιτιδας

Ηπατίτιδα μπορεί να προκληθεί και από την αματοξίνη που περιέχεται σε ορισμένα μανιτάρια, από τον λευκό φώσφορο, τον τετραχλωράνθρακα (χρησιμοποιείται στο στεγνό καθάρισμα), το χλωροφόρμιο και το τριχλωροαιθυλένιο.

Φλεγμονή στο ήπαρ μπορεί να προκαλέσουν και ορισμένες μεταβολικές διαταραχές, όπως η αιμοχρωμάτωση, η νόσος του Wilson (συσσώρευση χαλκού) κ.α.

Ηπατίτιδα επίσης μπορεί να προκληθεί και λόγω απόφραξης στη χολή ή από αυτοάνοσα νοσήματα.

Άλλη μορφή ηπατίτιδας είναι η ισχαιμική. Αυτή μπορεί να προκληθεί από γενικότερο πρόβλημα στο κυκλοφορικό το οποίο καταλήγει στο να περιορίσει την σωστή κυκλοφορία και στα ηπατικά κύτταρα.

Δες πακέτα εξετάσεων και άρθρο Ηπατοπαθειών