Υπογονιμότητα Γυναικών
Τα άρθρα μας αφορούν κυρίως ΜΗ ΙΑΤΡΟΥΣ, για αυτό προσπαθήσαμε να τα γράψουμε όσο πιο απλά γίνεται χωρίς δύσκολους ιατρικούς όρους και πολύπλοκες ερμηνείες, ώστε να γίνονται κατανοητά σε όλους.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υπογονιμότητα είναι η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης από ένα ζευγάρι μετά από ένα έτος σεξουαλικών σχέσεων χωρίς αντισυλληπτικές προφυλάξεις (σε γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 35 ετών το διάστημα είναι έξι μήνες).
Η γόνιμη περίοδος είναι συνήθως γύρω στις 3 ημέρες πριν την ωορρηξία και μία μέρα μετά. Δηλαδή σε μία γυναίκα που έχει ένα κύκλο 28 ημερών το γόνιμο παράθυρο βρίσκεται ανάμεσα στην 11η και 17η ημέρα
Περίπου το 25% των ζευγαριών που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν δεν επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη μέσα σε ένα χρόνο και το 15% αναζητά ιατρική βοήθεια για αυτό το σκοπό.Τελικά σχεδόν ένα 5% των ζευγαριών παραμένει άτεκνο.
Η εξελιξη της ιατρικής επιστήμης όμως μπορεί να δώσει λύσεις στα διαφορα έως τώρα δυσεπίλυτα προβλήματα όπως και αυτό της υπογονιμότητας.
Η υπογονιμότητα μπορεί να χαρακτηριστεί είτε ως :
α) Πρωτοπαθής, όταν ποτέ στο παρελθόν δεν έχει αναφερθεί εγκυμοσύνη στο ζευγάρι.
β) Δευτεροπαθής, όταν έχει υπάρξει κατά το παρελθόν κάποια σύλληψη, ανεξάρτητα όμως από το τελικό αποτέλεσμά της.
Γυναικείας αιτιολογίας υπογονιμότητα υπάρχει τουλάχιστον στο 50% των περιπτώσεων, είτε ως μόνος παράγοντας, είτε σε συνδυασμό με υπογονιμότητα ανδρικής αιτιολογίας.
Παράγοντες γυναικείας υπογονιμότητας είναι :
Ηλικία.Μετά τα 35 ετη της γυναίκας μειώνεται ο αριθμός αλλά και η ποιότητα των ωαρίων.Στις γυναίκες που επιδιώκουν εγκυμοσύνη σε μεγαλύτερες ηλικίες αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάψυξη ωαρίων.
Προηγούμενα βαριά νοσήματα.
Σωματικό βάρος. Τόσο το αυξημένο, όσο και το χαμηλό σωματικό βάρος επιδρούν στην γονιμότητα της γυναίκας.
Ψυχολογικό ή συγκινησιακό stress.Το στρες αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία αλλά και την εμφύτευση.
Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Σαλπιγγικός παράγοντας. Καταστάσεις που συνδέονται ή προκαλούν βλάβη στη φυσιολογική λειτουργία των σαλπίγγων όπως :
1)Συγγενείς ανωμαλίες.
2)Χειρουργικά τραύματα.Χειρουργική επέμβαση στην πύελο ή σε μικρότερο βαθμό προβλήματα στον τράχηλο κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσουν μόνιμη υπογονιμότητα.Η εξωμήτριος κύηση π.χ. είναι ένας βασικός παράγοντας βλάβης της σάλπιγγας.
3)Ενδοπυελικές παθήσεις.Φλεγμονές και λοιμώξεις (Neisseria gonorrhoeae και Chlamydia trachomatis ) οδηγούν σε υπογονιμότητα.
4)Ενδομητρίωση. Η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα, αν και ο τρόπος που αυτή προκαλείται δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητός.
Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους ωαγωγούς και ανωμαλίες της τραχηλικής βλέννας, οι οποίες σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης υπογονιμότητας στη γυναίκα.Επίσης προκαλεί πρόωρη γήρανση των ωοθηκών,
Το αλκοόλ, ακόμη και σε μικρή ποσότητα, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην σύλληψη.
Ενδοκρινικός Παραγοντας.
Πρέπει να ελεγχθούν τα επίπεδα των εξής ορμονών :
Οι ορμόνες η θυλακιοτρόπος(FSH),η ωχρινοτρόπος(LH), ελέγχονται στην αρχή του κύκλου,2-6 μέρα (δίνουν ένα δείγμα της ποσότητας και της ποιότητας των ωαρίων που ωριμάζουν στις ωοθήκες,) και η οιστραδιόλη(E2).
Ακολουθεί η μέτρηση της προγεστερόνης (PRG)την 21η μέρα ή επτά ημέρες πριν την επόμενη έμμηνο ρύση,για να αξιολογηθεί κατά πόσο υπάρχει φυσιολογική ωορρηξία.Μία πολύ συχνή δυσλειτουργία της ωορρηξίας αποτελεί το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη ή πλήρη απώλειά της ωορρηξίας .
Η θυρεοειδοτρόπος(TSH), η προλακτίνη(PRL) και η τεστοστερόνη μετρούνται, εάν ο κύκλος είναι ασταθής, μικρότερος ή μεγαλύτερος του φυσιολογικού.
Μια ακόμα ορμόνη που πρέπει να ελεγχθεί είναι η ΑΜΗ (Anti- Mullerian Hormone).Είναι μία ορμόνη η οποία δομικά σχετίζεται με άλλες ορμόνες που παίζουν ρόλο κλειδί στην διαφοροποίηση της ανάπτυξης και την ωοθυλακιογένεση (ινχιμπίνη, ακτιβίνη).Παράγεται από τα ωοθυλάκια και είναι ενδεικτική για το πόσα ωάρια υπάρχουν στις ωοθήκες.Η τιμή της μειώνεται σταδιακά όσο μεγαλώνει μια γυναίκα. Αυτό συμβαίνει γιατί με το χρόνο μειώνεται ο αριθμός των ωοθυλακίων στις ωοθήκες,άρα μειώνεται και η γονιμότητά της.Αντίθετα, σε περιπτώσεις μεγάλου αριθμού ωοθυλακίων, όπως σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, τα επίπεδα της ΑΜΗ είναι υπερβολικά αυξημένα.
Οι γυναίκες με υψηλότερα επίπεδα αντι-μυλλερίου ορμόνης τείνουν να έχουν καλύτερη ανταπόκριση σε ωοθηκική διέγερση για εξωσωματική γονιμοποίηση και από αυτές λαμβάνονται περισσότερα ωάρια. Γενικά, περισσότερα ωάρια στην εξωσωματική γονιμοποίηση δίνουν υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας. Τα επίπεδα της AMH δεν αντανακλούν την ποιότητα των ωαρίων, όταν όμως διαθέτουμε περισσότερα ωάρια, έχουμε περισσότερο υλικό με το οποίο μπορούμε να εργαστούμε – οπότε είναι πιο πιθανό να έχουμε τουλάχιστον ένα έμβρυο υψηλής ποιότητας διαθέσιμο για μεταφορά πίσω στη μήτρα της γυναίκας.
Η μέτρηση της ΑΜΗ προτείνεται ιδιαίτερα μετά τα 35 και μπορεί γίνει οποιαδήποτε μέρα του κύκλου και οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ανεξαρτήτως φαγητού.Ανάλογα με το εργαστήριο,η μέτρηση μπορεί να γίνει σε διαφορετικές μονάδες.
Στο εργαστήριο μας οι τιμές είναι :
Ηλικία χρόνων Τιμή ng/ml
20-29 0.836 -12.30
30-39 0.759 – 4.393
40-49 0 – 2.504
50-59 0 – 0.509
> 60 0 – 0.372
Η τιμή της ΑΜΗ δεν αποτελεί απόλυτο κριτήριο για τη γονιμότητα της γυναίκας. Πάντα πρέπει να συνδυάζεται με τις άλλες ορμόνες (FSH,LH,E2)καθώς και με την κλινική εικόνα ,το υπερηχογράφημα(όγκος των ωοθηκών), μέτρηση αριθμού ωοθυλακίων κλπ. Μόνο τότε ο γιατρός μπορεί να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα. Για παράδειγμα:
- Η πολύ υψηλή τιμή της ΑΜΗ συνδυάζεται με τις πολυκυστικές ωοθήκες.
- Η χαμηλή τιμή της ΑΜΗ συνήθως συνδυάζεται με υψηλή τιμή της FSH (μετράται τη 2η – 3η ημέρα του κύκλου) και χαμηλή απόκριση ωοθηκών στα φάρμακα της εξωσωματικής (διέγερση).
Τεστ Παπ, υπερηχογραφικός έλεγχος έσω γεννητικών οργάνων (Μήτρας,Σαλπίγγων,Ωοθηκών)και έλεγχος αντισωμάτων για ερυθρά ολοκληρώνουν τον αρχικό έλεγχο.
Εάν υπάρχει δυσκολία να βρεθεί η αιτία της υπογονιμότητας της γυναίκας μπορούν να διενεργηθούν και υστεροσαλπιγγογραφία ή υπέρηχο-υστεροσαλπιγγογραφία με σκιαγραφικό.
Σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί λαπαροσκόπηση και υστεροσκόπηση, για να τεθεί η διάγνωση.
Image by Freepik
