Ζάλη και Ίλιγγος

Τα άρθρα μας αφορούν κυρίως ΜΗ ΙΑΤΡΟΥΣ, για αυτό προσπαθήσαμε να τα γράψουμε όσο πιο απλά γίνεται χωρίς δύσκολους ιατρικούς όρους και πολύπλοκες ερμηνείες, ώστε να γίνονται κατανοητά σε όλους.

Μοιραστείτε αυτό το άρθρο

Τι είναι η ζάλη ή ζαλάδα;

Η ζάλη ή «ζαλάδα» δεν είναι ασθένεια, αλλά ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο καταστάσεων, όπως τάση για λιποθυμία, θολή όραση και μυαλό, αδυναμία, αστάθεια ή τάση για έμετο. Η απότομη ζαλάδα είναι συνηθισμένη και πολύ ενοχλητική, δεν είναι όμως πάντα ένα ανησυχητικό σύμπτωμα. Οι συχνές όμως ζαλάδες επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής. Αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να γίνει η αιτία για σοβαρά συμβάντα, όπως τραυματισμό λόγω πτώσης ή τροχαίου ατυχήματος κ.ά. 

Η ζάλη μπορεί όμως να υποκρύπτει κάποια απειλητική κατάσταση για τη ζωή και μπορεί να υπάρξουν σοβαρές συνέπειες στο μέλλον, εάν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί η αιτία της έγκαιρα. Στην περίπτωση αυτή συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα.

Τα Κύρια Αίτια της ξαφνικής ή της εμμένουσας ζαλάδας

Τα αίτια της ξαφνικής ή της εμμένουσας ζαλάδας μπορεί να είναι πολλά και διαφορετικά. Επιγραμματικά, μερικά από τα πιο συνηθισμένα είναι τα παρακάτω: 

1. Ημικρανία, Έλλειψη ύπνου.
2. Υπέρταση, Υπόταση (ορθοστατική υπόταση). Μια απότομη πτώση της συστολικής πίεσης του αίματος, μπορεί να οδηγήσει σε ζαλάδα ή αίσθημα λιποθυμίας. Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν σηκωνόμαστε πάρα πολύ γρήγορα. Επίσης, η ανεπαρκής έξοδος του αίματος από την καρδιά, όπως: σε μυοκαρδιοπάθειες, ή σε αρρυθμία ή σε μείωση του όγκου του αίματος (αιμορραγία).
3. Προβλήματα ισορροπίας. Ανισορροπία ή η αίσθηση της αστάθειας όταν περπατάτε. Το συγκεκριμένο πρόβλημα μπορεί να προκληθεί από: 

• Προβλήματα στο εσωτερικό αυτί (αιθουσαίο σύστημα).
• Αισθητηριακές διαταραχές. Η μη καλή όραση και η βλάβη των νεύρων των ποδιών (περιφερική νευροπάθεια) είναι κοινά σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία στην διατήρηση της ισορροπίας.
• Προβλήματα αρθρώσεων και των μυών. Μυϊκή αδυναμία και η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να συμβάλει στην απώλεια της ισορροπίας όταν πρόκειται για τις αρθρώσεις που κρατούν το βάρος σας.
• Νευρολογικές παθήσεις, όπως είναι η νόσος του Parkinson, η παρεγκεφαλιδική αταξία.
• Φάρμακα. Απώλεια της ισορροπίας μπορεί να είναι μια παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων, όπως οι ναρκωτικές ουσίες, τα καταπραϋντικά και τα ηρεμιστικά.

1. Αναιμία.
2. Υπογλυκαιμία. Εμφανίζεται συνήθως σε άτομα με διαβήτη που χρησιμοποιούν ινσουλίνη. Η ζάλη μπορεί να συνοδεύεται από εφίδρωση και σύγχυση.
3. Στέρηση τροφής ή κακή διατροφή.
4. Υπερθέρμανση και αφυδάτωση. Αν κινείστε  σε ζεστό καιρό, ή αν δεν πίνετε αρκετά υγρά, μπορεί να αισθανθείτε ζάλη από την υπερθέρμανση (υπερθερμία) ή από την αφυδάτωση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα, αν παίρνετε ορισμένα φάρμακα για την καρδιά. Η ανάπαυση σε ένα δροσερό μέρος και ληψη νερού ή κάποιου άλλου ποτού (πορτοκαλάδα) θα βοηθήσει. 
5. Αγχώδεις διαταραχές. Όπως κρίσεις πανικού και φόβου σε ανοιχτούς χώρους (αγοραφοβία), μπορεί να προκαλέσουν ζάλη. 
6. Ωτίτιδα.Οι μολύνσεις των αυτιών μπορεί να προκαλέσουν ζάλη η οποία  θα φύγει όμως όταν η μόλυνση θεραπευτεί.
7. Προβλήματα όρασης.
8. Ορμονικές εναλλαγές στις γυναίκες. Για παράδειγμα, έμμηνος ρύση και εμμηνόπαυση.
9. Λήψη φαρμάκων.
10. Η τοποθέτηση του κεφαλιού σε άβολη στάση για αρκετή ώρα
11. Το κάπνισμα και η υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφέ ή άλλων τοξικών ουσιών.

Οι περιπτώσεις που πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον γιατρό σας!

Πρέπει επειγόντως να επικοινωνήσετε με τον γιατρός ή να πάτε σε νοσοκομείο εάν, αισθανθείτε δυνατό πονοκέφαλο, ζάλη ή ίλιγγο μαζί με οποιοδήποτε από τα παρακάτω:

• Λιποθυμία, Συνεχής εμετός.
• Ξαφνική αστάθεια/πτώση/δυσκολία στο περπάτημα.
• Πόνος στο στήθος. Γρήγορος ή ανώμαλος καρδιακός παλμός. Δυσκολία στην αναπνοή.
• Μούδιασμα ή παράλυση των χεριών ή των ποδιών. Σύγχυση ή πρόβλημα στην ομιλία. Μούδιασμα στο πρόσωπο ή αδυναμία ελέγχου/κίνησης των μυών του προσώπου.
• Διπλωπία (Διπλή όραση).
• Επιληπτικές κρίσεις.
• Ξαφνική αλλαγή στην ακοή.

Τι είναι ο Ίλιγγος;

Η ζαλάδα που δημιουργεί αίσθημα περιστροφής (“νιώθω να περιστρέφομαι ή το περιβάλλον μου να περιστρέφεται”) ή αίσθημα πτώσης (“νιώθω σαν να πέφτω στο κενό”ονομάζεται ίλιγγος. Ο Ίλιγγος προκύπτει συνήθως από μια ξαφνική ή προσωρινή μεταβολή στη δραστηριότητα των δομών ισορροπίας στο εσωτερικό του αυτιού (αιθουσαίο σύστημα) ή στις συνδέσεις των δομών ισορροπίας στον εγκέφαλο. Μερικές φορές, ο ίλιγγος είναι αρκετά σοβαρός, ώστε να προκαλέσει ναυτία, εμετό και προβλήματα ισορροπίας. Όμως γενικά δεν διαρκεί πολύ. Μέσα σε δύο εβδομάδες, το σώμα προσαρμόζεται συνήθως σε ό, τι προκαλεί ιλίγγους.

Είδη Ιλίγγου

Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV)

Στο εσωτερικό του αυτιού υπαρχει ο λαβύρινθος που αποτελείται από τρεις ημικύκλιους σωλήνες, οι οποίοι περιέχουν υγρό (τη λέμφο). Επίσης υπάρχουν και τα ωτολιθοφόρα όργανα, που περιέχουν κρυστάλλους ανθρακικού ασβεστίου (ωτόλιθους). Όταν για κάποιο λόγο αυτοί οι κρύσταλλοι φύγουν από τα ωτολιθοφόρα όργανα και βρεθούν μέσα στη λέμφο των ημικύκλιων σωλήνων, τότε ο ασθενής αισθάνεται ζάλη και ίλιγγο με τις αλλαγές θέσης του κεφαλιού.

Ο BPPV προκαλεί έντονα, σύντομα επεισόδια ιλίγγου αμέσως μετά την αλλαγή της θέσης του κεφαλιού. Συχνά, όταν γυρίζουμε πάνω στο κρεβάτι ή όταν σηκωνόμαστε το πρωί. Αποτελεί μία από τις πιο συνηθισμένες αιτίες ιλίγγου. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με πιο συνηθισμένη τα 50 και άνω, χωρίς όμως να αποκλείονται και οι νεότερες ηλικίες. Επιπλέον, παρατηρείται συχνότερα σε γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Παρόλο που αποτελεί ένα πολύ ενοχλητικό αίσθημα για τον ασθενή, δεν είναι επικίνδυνος, εκτός από τις περιπτώσεις που αυξάνεται η πιθανότητα πτώσεων του ασθενούς.

Συνήθως, δεν υπάρχει καμία γνωστή αιτία που προκαλεί τον ίλιγγο θέσης και γι’ αυτό ονομάζεται ιδιοπαθής καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV). Συνδέεται τις περισσότερες φορές με κάποιο χτύπημα στο κεφάλι, μικρό ή σοβαρό ή με χειρουργικές επεμβάσεις στο αυτί ή με παρατεταμένη στάση σε ύπτια θέση.

Ίλιγγος Θέσης Συμπτώματα 

Τα Συμπτώματα του BPPV συνήθως διαρκούν ελάχιστα λεπτά ή και δευτερόλεπτα και είναι πιθανό να εξαφανίζονται για ένα διάστημα και στη συνέχεια να επανεμφανίζονται. Είναι:

• Ζάλη.
• Ίλιγγος
• Αστάθεια ή απώλεια ισορροπίας
• Ναυτία. Επεισόδια εμετού.

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παραπάνω συμπτώματα  προκαλούνται από δραστηριότητες που σχετίζονται με αλλαγή στη θέση του κεφαλιού. Σε γενικές γραμμές, όταν ο ασθενής παρουσιάσει ζάλη ή ίλιγγο που επανέρχεται περιοδικά για περισσότερο από μία εβδομάδα, πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια ωτορινολαρυγγολόγου για διερεύνηση.

Θεραπεία

Ο BPPV σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις δεν αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή αλλα με μηχανικούς χειρισμούς που πραγματοποιούνται απο τον ωτορινολαρυγγολόγο με πολύ καλά αποτελέσματα και μάλιστα από την πρώτη συνεδρία. Με τους χειρισμούς αυτούς, οι ωτόλιθοι που βρίσκονται ελεύθεροι στον ημικύκλιο σωλήνα και προκαλούν τον ίλιγγο, επανατοποθετούνται στο ωτολιθοφόρο όργανο (ελλειπτικό κυστίδιο) και παραμένουν εκεί κι έτσι ο ασθενής να μένει ελεύθερος συμπτωμάτων.

Φλεγμονή στο εσωτερικό αυτί.

Τα συμπτώματα φλεγμονής του εσωτερικού αυτιού (οξεία αιθουσαία νευρίτιδα) είναι η ξαφνική εμφάνιση έντονου ιλίγγου, που μπορεί να διαρκέσει για αρκετές ημέρες, μαζί με ναυτία, έμετο και προβλήματα ισορροπίας. Σε πολύ έντονα συμπτώματα  θα πρέπει να μείνετε στο κρεβάτι. Ο συνδυασμός με ξαφνική απώλεια ακοής, ονομάζεται λαβυρινθίτιδα. Ευτυχώς, η αιθουσαία νευρίτιδα υποχωρεί και ηρεμεί από μόνη της. Η έγκαιρη όμως,  ιατρική περίθαλψη και θεραπεία βοηθά για την ταχύτερη ανάρρωση.

Νόσος του Meniere

Η νόσος του Meniere, ονομάζεται επίσης και ιδιοπαθής ενδολεμφικός ύδρωπας, είναι μία από τις πιο κοινές αιτίες της ζάλης με αιτία το εσωτερικό αυτί. Κατά αυτήν έχουμε υπερβολική συσσώρευση υγρού στο εσωτερικό αυτί. Χαρακτηρίζεται από αιφνίδια επεισόδια ιλίγγου που διαρκούν αρκετές ώρες, συνοδεύεται από απώλεια ακοής με διακυμάνσεις, εμβοές στα αυτιά και ένα αίσθημα πληρότητας στο αυτί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αφορά μόνο το ένα αυτί, αλλά σε ποσοστό 15% περίπου μπορεί να επηρεαστούν και τα δύο αυτιά. Συνήθως, αρχίζει μεταξύ των ηλικιών 20 και 50 ετών. Οι άνδρες και οι γυναίκες επηρεάζονται σε ίσο αριθμό. Η αιτία της σώρευσης υπερβολικού όγκου υγρού είναι άγνωστη, πιθανώς να οφείλεται σε υπερβολική παραγωγή ή ανεπαρκή απορρόφηση. Σε άτομα, ιδιαίτερα εκείνα με τη συμμετοχή και των δύο αυτιών, αλλεργίες ή αυτοάνοσες διαταραχές μπορεί να παίζουν ρόλο. Σε ορισμένες περιπτώσεις και άλλες συνθήκες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της νόσου του Meniere.

Η αιθουσαία ημικρανία

Η αιθουσαία ημικρανία είναι κάτι περισσότερο από μια κεφαλαλγία. Μερικοί βιώνουν μια οπτική «αύρα», άλλοι μπορεί να έχουν επεισόδια ιλίγγου ή άλλα είδη ζάλης, ακόμη κι όταν δεν έχουν μια σοβαρή κεφαλαλγία. Τέτοια επεισόδια ιλίγγου μπορεί να διαρκέσουν ώρες ή ημέρες και μπορεί να σχετίζονται με πονοκέφαλο, καθώς και ευαισθησία  στο φως και το θόρυβο.

Ακουστικό νευρίνωμα

Το ακουστικό νευρίνωμα είναι καλοήθης όγκος του αιθουσαίου νεύρου, το οποίο συνδέει το εσωτερικό αυτί με τον εγκέφαλό. Τα συμπτώματα ενός ακουστικού νευρώματος ειναι  προοδευτική απώλεια της ακοής, εμβοές, ζάλη στη μία πλευρά και ανισορροπία.

Άλλες αιτίες

Σπάνια, ίλιγγος μπορεί να είναι σύμπτωμα ενός πιο σοβαρού νευρολογικού προβλήματος, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλική αιμορραγία ή σκλήρυνση κατά πλάκας. Σε τέτοιες περιπτώσεις, άλλα νευρολογικά συμπτώματα είναι συνήθως παρόντα, όπως διπλωπία, διαταραχές ομιλίας, αδυναμία ή μούδιασμα του προσώπου, του συντονισμού των άκρων, ή σοβαρά προβλήματα ισορροπίας.

Αντιμετώπιση Ζάλης και Ιλίγγου

Ο γιατρός σας μπορεί να περιορίσει τα πιθανά αίτια της ζάλης μετά τον καθορισμό του τύπου της ζάλης που αντιμετωπίζετε, επανεξετάζοντας το ιατρικό ιστορικό σας και την τρέχουσα φαρμακευτική αγωγή, τη διεξαγωγή μιας φυσικής εξέτασης και την παραγγελία περαιτέρω δοκιμών με βάση τα σημεία και τα συμπτώματα σας.

Συμβουλές για ασθενείς!

• Εάν έχετε την τάση ζαλάδας όταν σηκώνεστε, δοκιμάστε να κάνετε αλλαγές στη στάση του σώματος. Πίνετε άφθονα υγρά για να αποφύγετε την αφυδάτωση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει τη ζαλάδα.
• Επιπλέον, εάν είχατε επεισόδια ζάλης κατά την οδήγηση, φροντίσετε για εναλλακτική μεταφορά.
• Αν η ζαλάδα σας κάνει να νιώθετε ότι μπορεί να πέσετε. Κρατήστε το σπίτι σας καλά φωτισμένο και απαλλαγμένο από κινδύνους που μπορεί να σας ρίξουν κάτω. Αποφύγετε τα πολλά ηλεκτρικά καλώδια. Τοποθετήστε τα έπιπλα σε σημεία που δεν πιθανό να χτυπήσετε.Βάλτε αντιολισθητικά χαλιά στην μπανιέρα και στα δάπεδα.

Μπορεί να χρειαστούν πρόσθετες δοκιμασίες όπως οι εξής:

• Έλεγχος στην κίνηση των οφθαλμών. Ο γιατρός σας μπορεί να παρακολουθήσει την πορεία των ματιών σας όταν παρακολουθείτε ένα κινούμενο αντικείμενο. Μπορεί επίσης να δοθεί αυτό που ονομάζεται θερμική δοκιμασία, στην οποία παρατηρείται η κίνηση των ματιών σας όταν  κρύο και ζεστό νερό ή αέρας τοποθετούνται στο πόρο του αυτιού σας σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
• Έλεγχος της θέσης του σώματος. Αυτή η δοκιμή λέει ο γιατρός σας ποια μέρη του συστήματος ισορροπίας βασίζεστε περισσότερο και ποια μέρη μπορεί να σας προκαλούν τα προβλήματα. Στέκεστε με γυμνά πόδια σας σε μια πλατφόρμα και προσπαθήστε να κρατήσετε την ισορροπία σας κάτω από διάφορες συνθήκες.
• Δοκιμή περιστροφικής καρέκλας. Κατά τη διάρκεια αυτής της δοκιμής, μπορείτε να καθίσετε σε μια ηλεκτρονικά ελεγχόμενη καρέκλα που κινείται πολύ αργά σε ένα πλήρη κύκλο. Σε μεγαλύτερες ταχύτητες, κινείται εμπρός και πίσω σε ένα πολύ μικρό τόξο.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί μαγνητική τομογραφία (MRI) για να αποκλείσει το ακουστικό νευρίνωμα – ένα καλοήθη όγκο, ή άλλες ανωμαλίες στον εγκέφαλο που μπορεί να είναι η αιτία του ιλίγγου.

Ακόμη και εάν δεν υπάρχει αιτία  ή αν επιμένει η ζάλη, συνταγογραφούμενα φάρμακα και άλλες θεραπείες μπορεί να κάνουν τα συμπτώματά σας ηπιότερα. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο να τονίσουμε πως όλες οι καταστάσεις που προαναφέρθηκαν χρήζουν αντιμετώπισης από εξειδικευμένο ΩΡΛ ή Νευρολόγο και δεν θα πρέπει να αμελούνται γιατί μπορεί να υποκρύπτουν παθήσεις απειλητικές για τη ζωή. Η θεραπεία τους μπορεί να είναι απλή και άμεση αλλά μπορεί να χρειάζεται και πολύ χρόνο και προσπάθεια και γι’ αυτό ο ασθενής θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος.